Schokdemper vervangen – symptomen en kosten

Het vervangen van schokdempers is een veeleisende klus waar een veerspanner voor nodig is. (Foto: kfzteile24)

Inhoudsopgave

·         Taak van de schokdempers

·         Constructie en werking van schokdempers

·         Wanneer worden schokdempers vervangen?

·         Hoe herken je defecte schokdempers en wat zijn de oorzaken?

·         Hoe worden schokdempers veranderd en welke hulpmiddelen heb je nodig?

·         Wat kost het om de schokdempers te vervangen?

Waar zijn schokdempers voor nodig?

De naam schokdemper suggereert dat dit onderdeel schokken zou dempen. Dat mag dan wel logisch klinken, maar is toch niet juist. Eigenlijk is het namelijk een trillingsdemper. De schokken zelf worden namelijk door de chassisveren opgevangen. Deze zetten de energie van de impact om in een trilling. Om ervoor te zorgen dat de trilbewegingen die hierbij ontstaan zo snel mogelijk afnemen, helpen de schokdempers bij het omzetten van trillingsenergie in warmte. Zodoende leveren ze niet alleen een bijdrage aan het rijcomfort, maar zijn ze ook relevant voor de veiligheid van de auto. Vooral bij snel wisselende belastingen helpen de schokdempers om te voorkomen dat de auto zelf ook gaat slingeren. Daarnaast verbeteren ze het contact tussen de wielen en de weg, waardoor hogere remkrachten kunnen worden overgedragen. Dit resulteert in een kortere remweg. Natuurlijk voorkomen schokdempers op deze manier ook dat de banden voortijdig verslijten.

Bouw en werking van de schokdempers

Schokdempers werken altijd hydraulisch. Olie wordt door een veerplaat op de zuigerstang geperst. Door de compressie aan de nauwe punten neemt de temperatuur van de olie toe. Dit is hoe de trillingsenergie omgezet wordt in warmte. De warmte (tot 120°C) wordt vervolgens eenvoudigweg afgegeven aan de omgeving. Hoewel olie altijd voor de demping zorgt, zijn er ook gasdrukdempers. Hierbij wordt de olie in de zuiger onder hoge druk gebracht door een gas (meestal gecomprimeerde stikstof). De olie kan dan niet opschuimen zodra het langs de knelpunten loopt. Met dit ontwerp is er ook geen tweede zuiger nodig als oliereservoir, zo zijn gasdrukdempers dus dempers met één buis, terwijl oliedrukdempers tweebuisdempers zijn.

Wanneer worden schokdempers vervangen?

Schokdempers worden altijd vervangen als ze defect zijn. Afhankelijk van de rijstijl en kwaliteit van de dempers gaan ze tussen de 80.000 en 120.000 kilometer mee. Naast het vervangen van de dempers vanwege slijtage is het ook raadzaam om de schokdemper aan te passen als er veranderingen aan het chassis aangebracht worden. Zo zijn de zuigerstangen vaak te lang als het chassis verlaagd wordt. Als de schokdempers niet aangepast worden kan het gebeuren dat de zuigerstang door de zuiger slaat tijdens het rijden. Zogenaamde veerweg begrenzers lossen dit probleem op door de bewegingsvrijheid van de zuigerstang tijdens de compressiefase te beperken. Desalniettemin is dit slechts een tijdelijke oplossing.

Hoe herken je defecte schokdempers en waardoor gaan ze kapot?

Het eerste teken van een gebroken schokdemper is meestal abnormale bandenslijtage. Omdat het wiel vaker het contact met de weg verliest en er steeds opnieuw korte slipmomenten optreden, slijt het profiel merkbaar sneller dan op wielen met goedwerkende schokdempers. Dan wordt het normaal gesproken ook tijd om de garage op te zoeken. Hier wordt het wiel verwijderd en kijken de monteurs naar de wielophanging, de vering en de demping. Vaak begint de afdichting op de zuigerstang te lekken, waardoor bij elke beweging een beetje olie uit de zuiger gepompt wordt. Vaak is het niet mogelijk om dit te repareren, dus moet de demper vervangen worden. Dit wordt altijd per as uitgevoerd om de garagekosten te minimaliseren en ervoor te zorgen dat de auto zo kort mogelijk buiten gebruik is. Daarnaast is het ook mogelijk dat de demping er weliswaar van buitenaf goed uitziet, maar er alsnog een technisch defect is.

Een schokdemper voert tussen de 5000 en 7000 pompslagen per kilometer uit; tijdens een levensduur tot wel een miljard.

Het vervangen van de schokdempers aan de vooras is meestal iets ingewikkelder dan vervanging aan de achterkant en kost dus ook meer.

Klik hier voor aantrekkelijk geprijsde schokdempers van merkkwaliteit en onze Super Deals!

De veerplaat is, onder andere, aan het uiteinde van de zuigerstang bevestigd met een schroef die los kan komen. Dit gebeurt vooral wanneer een slagmoersleutel wordt gebruikt tijdens het monteren van de schokdemper. Draai schokdempers daarom altijd met de hand vast. Ook slijtage aan de kleine stroomopeningen kan na een langere periode problemen opleveren. De openingen worden steeds groter en de weerstand neemt af. Voordat dit optreedt heb je normaal gesproken al ongeveer 200.000 kilometer op de teller staan. Tenslotte kunnen lekkende stofbeschermingen er ook voor zorgen dat de schokdempers vervangen moeten worden. Water- en vuildeeltjes dringen binnen en zorgen er na korte of langere tijd voor dat het onderdeel defect raakt.

In de garage kan een auto ook op een vibreermachine geplaatst worden om het schommelen van de carrosserie te meten met een sensor. In je hobbygarage kun je dit proberen te simuleren door het voertuig te laten schommelen en te kijken hoe lang het duurt voordat deze weer stil staat. Natuurlijk zijn dergelijke observaties vrij onnauwkeurig. Tijdens het rijden in een auto met defecte schokdempers voel je vaak veranderingen in het stuurgedrag en ongebruikelijke schommelingen, die ook misselijkheid kunnen veroorzaken.

Een stofbeschermingsset, ook wel protection kit genaamd, beschermt de schokdemper tegen water en vuil.

Hoe vervang je schokdempers en welk gereedschap is hiervoor nodig?

De asconstructie en dus de positie van de schokdempers verschilt van fabrikant tot fabrikant en van model tot model. McPherson-veerpoten worden vaak voor de vooras gebruikt. Hierbij vormen de veer en de schokdempers één onderdeel. De schokdemper heeft een opening waarop de veer steunt. Hierbij wordt de veerpoot meestal rechtstreeks verbonden met de fusee. Aan de bovenkant rust het in een veerpootlager, dat ook wel de veerpotoophanging genoemd wordt. Torsiebalk ophangingen komen vaak op de achterassen voor; hierbij zijn de veren en schokdempers verbonden met zowel de as als de carrosserie.

De auto wordt op een lift gereden en het wiel wordt verwijderd. Indien de auto torsiebalk ophangingen heeft is het raadzaam om de as op te vangen met een versnellingsbaklift. Bij de vooras moet vaak de stabilisatorstang verwijderd worden en als de remslang of de kabels van de slijtage-indicator en abs-sensor ook aan de schokdemper bevestigd zijn, worden ook deze losgeklikt. De schokdemper is meestal bevestigd met een of twee grote borgbouten, die dus losgemaakt moeten worden. Een staalborstel en roestverwijderaar bieden soelaas indien de bout niet los te wrikken is. In sommige gevallen moet de houder in de fusee ook met een spreidmoer worden opengebogen om de schokdemper te verwijderen. Natuurlijk worden dan ook eerst de bevestigingen nog aan de bovenste ophangpunten van de veerpootophanging verwijderd. Nu houd je een veerpoot in de hand omdat de veer en schokdempers van elkaar gescheiden moeten worden. Dit is alleen mogelijk met behulp van een veerspanner. De bladvering wordt op de veer geplaatst en vastgedraaid met koppel zodat je de veerplaat los kunt maken en de veer kunt verwijderen.

LET OP: een gespannen veer is gevaarlijk; groot risico op letsel! Bij het bevestigen van de veerspanner moet er daarom op worden gelet dat de veer rechtop tegen de aanslag rust. Natuurlijk moet ook de veercompressor in goede algemene staat zijn.

De nieuwe schokdemper kan nu geïnstalleerd worden. Hiervoor wordt eerst het beveiligingsmechanisme losgemaakt. Ook hier kun je letsel oplopen: de zuigerstang springt omhoog, toch mag je de transportvergrendeling niet verwijderen wanneer de zuigerstangen naar beneden wijzen, omdat bij tweebuisdempers lucht in de werkcilinder aangezogen kan worden. De hydraulische olie schuimt op en dit leidt in het begin tot een slechtere demping. De veer en demper worden indien nodig opnieuw aan elkaar aangesloten en de stofbeschermers worden bevestigd. Deze zijn ofwel inbegrepen bij de schokdemper of moeten daarnaast los aangeschaft worden. Het wordt niet aangeraden om de oude onderdelen opnieuw te gebruiken. Zodra dit gedaan is, wordt de schokdemper of de veerpoot opnieuw gemonteerd, in de omgekeerde volgorde van de demontage.

Kosten schokdempers vervangen

Schokdempers zijn relatief goedkoop en kosten zelfs met extra onderdelen zoals een stofbeschermingsset en een nieuwe veerpotoophanging slechts ongeveer 70-90 EUR per stuk. Over het algemeen kunnen bestuurders van grote terreinvoertuigen verwachten iets meer te betalen. De hoeveelheid werk die het de experts in de garage kost is de tweede belangrijke kostenfactor. Dit varieert sterk per regio, auto en as. Over het algemeen kost het vervangen meer moeite aan de voorzijde. De totale kosten voor de vooras liggen bij ongeveer 250-400 EUR als het vervangen ongeveer 1,5 uur duurt. Aan de achterzijde duurt dit slechts ongeveer 30 minuten, dus dan zijn de vervangkosten tussen de 150-300 EUR.